نسخههاى خطى كتاب ارشاد العوام
نسخههاى خطى بسيارى از اين كتاب گرانسنگ موجود است. بعضى از اين نسخهها توسط اشخاص گمنام و از روى علاقه و محبت به شخص مصنف و يا مكتب آن بزرگوار نگاشته شده است و از اين جهت اين نوع نسخهها در دسترس همگان نبوده و اشخاص خاصى از آن آگاهند و معمولاً در كتابخانههاى شخصى نگهدارى مىشود. اما بعضى مشخص شده و به طور رسمى در كتابخانههاى سراسر جهان ثبت شده است.
تعداد نسخههاى دستهى دوم بسيار بوده و در كتابخانههاى شهرهاى مختلف ايران – از جمله كتابخانههاى شهرهاى كرمان، كرمانشاه، يزد، همدان، قم، مشهد تهران و… – نگاهدارى مىشود. [1] نكتهى ديگر آن كه اين نسخهها محدود در ايران نشده بلكه در كشورهاى مختلف اين نسخهها موجود است. [2]
به دست آوردن آمار دقيق نسخههاى خطى هر كتاب در سراسر ايران و جهان، كار بسيار مشكلى بوده و به بررسى گستردهاى نيازمند است گذشته از آنكه آمار دقيق تمام نسخههاى خطى ايران در دست نيست [3] و چگونه ممكن است كه نسخههاى خطى يك كتاب را بتوان شناسايى كرد؟! و ديگر آن كه اين كار سود چندانى در بر ندارد؛ زيرا هنگامى نسخههاى خطى مفيد و مثمر ثمر هستند كه «نسخهى خطى اصل به خط مصنف يا مؤلف كتاب» موجود نباشد و براى تشخيص صحيح از غير صحيح، به آن نسخههاى خطى مراجعه مىشود. اما وقتى نسخهى خطى اصل به خط مصنف كتاب ارشادالعوام موجود است ساير نسخههاى خطى از اين جهت ارزش نخواهد داشت. آرى؛ اينگونه نسخهها از جهت ميراث فرهنگى و از جهت خطاطى آن قابل توجه است ولى در جهات ديگر تأثيرگذار نيستند.
يشنو اين نكته را كه سخت نكوست….
استفاده از حروف ابجد، جايگاه ويژهاى دارد. نگارنده با توجه به اهميت اين موضوع، بر آن شدم تا معادل ابجدى عبارت ارشاد العوام را بيابم و در طى بررسى، با جملهاى غريب و عبارتى شگفتآور برخورد كردم.
ارشاد العوام = ۶۵۴
(ا ر ش ا د = ۵۰۶ ا ل ع و ا م = ۱۴۸) ــ «۶۵۴=۵۰۶+۱۴۸»
عدد ابجدى ارشاد العوام ۶۵۴ است. براى بيان اين عدد، جملهى زير از هر جهت موافق و مطابق است:
قرب هورقليا = ۶۵۴
(ق ر ب = ۳۰۲ ه و ر ق ل ى ا = ۳۵۲) ــ «۶۵۴=۳۵۲+۳۰۲»
عبارت «قَرُب هورقليا» (هورقليا نزديك شد)، كاملاً و از هر جهت با ارشاد العوام مطابق است. گذشته از موافقت عددى، از جهت حقيقت كتاب ارشاد و پيام آن نيز، مطابقت آن پر واضح و روشن است. نگارنده اين نتيجهگيرى را از توجهات صاحب ارشاد العوام مىداند.
[1]– هر كتابخانه فهرستى از كتابهاى موجود در آن را در اختيار دارد.
[2]– كتابخانه كالج وادهان در آكسفورد و كتابخانه نسخههاى خطى فارسى دانشگاه لسآنجلس و…
ر.ك: نشريه نسخههاى خطى كتابخانه مركزى تهران ج 11 و ديگر كتابهاى فهرستبندى نسخههاى خطى در جهان.
[3]– آمار دقيقى از تعداد نسخههاى خطى موجود در ايران وجود ندارد…تاكنون حدود 670 فهرست از نسخههاى خطى در سراسر ايران منتشر شده است…بيش از 600 هزار نسخهى خطى در كشور وجود دارد كه از اين تعداد 250 هزار نسخه در كتابخانهها به ثبت رسيده و بقيهى آنها در خانههاى مردم نگهدارى مىشود…«خبرگزارى كتاب فارس: 16 محرم الحرام 1430 – سهشنبه، 24 دى 1387».
ادامه دارد