مدتی قبل توفیق بود و کتاب حدیقة الاخوان که جُنگی است مکتبی با حجمی بسیار گسترده از مطالب، معارف، احکام، اخلاق و تاریخ، مطالعه و بررسی گردید. مؤلف در این کتاب گرانسنگ، فرمایش‌های مجلسی عالم ربانی مرحوم حاج میرزا محمدباقر شریف طباطبائی اع (شاگرد بارز عالم ربانی مرحوم حاج محمدکریم کرمانی اع) را جمع‌آوری کرده است. در حین مطالعه مطلبی درباره «اربعین» ملاحظه شد.
این مطلب در کتاب گشتی در حدیقة الاخوان با نگاهی دیگر که چکیده آن مطالعه‌ها و بررسی‌ها است، منعکس گردید. (در صفحه١١٣.)
عبارت کتاب حدیقه چنین است:
«_روز اربعین_ اهل بیت به کربلا رسیدند یا وارد مدینه شدند.»
(نسخه خطی حدیقة الاخوان، به خط مرحوم سجادی، ص٧٢۵)
در اندیشه بودم به چه مناسبت این بیان رسیده است؟ آیا این عبارت مستندی دارد؟ آیا اصلی دارد و این‌گونه تصحیف شده و شاید با اندکی تغییر در کتاب حدیقه ثبت شده است؟ چراکه این بیان منافاتی دارد با تاریخ و آنچه مسلمی میان اهل تواریخ است درباره ماجراهای اربعین سیدالشهداء علیه السلام. طبق برخی تحقیقات، در اربعین اهل‌بیت هنوز به کربلا برنگشته بودند؛ چه رسد ورود به مدینه منوره علی مشرفها السلام.
تقدیر بود که در چند منبع، نقلی نزدیکِ این مضمون یافت شد. آنچه اکنون احتمال می‌رود این است که عبارت حدیقة الاخوان، نقل به معنای این نقل است که شاید در یادداشت‌های مرحوم آقای آسید هاشم لاهیجی (مؤلفِ کتاب حدیقةالاخوان) اندکی تغییر کرده و به شکل کنونی آن ثبت شده است.
این نقل برای عموم نا آشناست؛ اما با توجه به گزارش‌های مربوط به حرکت کاروان از کربلا تا کوفه و پس از آن تا دمشق و زمان حضور ایشان در آن دو شهر، شایان تأمل است.
آن نقل، بازگشت کاروان حسینی از شام به سوی مدینه در روز اربعین است.
منبع نخست، کتاب مسار الشیعه شیخ مفید است. ایشان در وقایع ماه صفر می نویسد:
«و فی الیوم العشرین منه کان رجوع حرم سیدنا و مولانا ابی عبدالله الحسین علیه السلام من الشام الی مدینة الرسول صلی الله علیه و آله.» (مسار الشیعة، ص۴۶)
منبع دوم، مصباح المتهجد شیخ طوسی است. ایشان نیز ضمن وقایع ماه صفر به این رخداد اشاره می کند:
«و فی الیوم العشرین منه کان رجوع حرم سیدنا ابی عبدالله الحسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام من الشام الی مدینة الرسول صلی الله علیه و آله.» (مصباح المتهجد، ص ٧٨٧)
مصدر دیگر، بیان شیخ رضی الدین علی بن یوسف مطهر حلی است که می‌نویسد:
«و فی اليوم العشرین من صفر سنة احدی و ستین… کان رجوع حرم مولانا ابی عبدالله الحسین علیه‌السلام من الشام الی مدینة الرسول صلی الله علیه و آله.» (العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، ص٢١٩)
مرجع دیگر، نوشته مرحوم کفعمی است که می‌نویسد:
«و فی العشرین منه کان رجوع حرم الحسین بن علی علیه‌السلام الی المدینة.» (مصباح الکفعمی، ص۵١٠)
و در موضعی دیگر نیز اشاره به این واقعه دارد (همان، ص۴٨٩)
نتیجه اینکه غیر از رخداد مشهور اربعین یعنی حضور جابر بن عبدالله در کربلاء معلی (ر.ک: بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ص٧۴) و رخداد دوم که برخی نوشته‌اند، یعنی حضور کاروان حسینی در کربلاء (در همان ایامِ اربعین)، رخداد دیگری نیز نقل شده که حرکت کاروان از شام به سوی مدینه است.
بدین ترتیب عبارت کتاب حدیقة الاخوان ظاهراً شکل تغییریافته‌ای از این نقل تاریخی است.