چند روز قبل (4 بهمن ماه 1396) در سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی این خبر مخابره شد:
نسخه خطی عجائب الاسرار آخوند ملا محمد حسین مومن کرمانی به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتقل شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، یک نسخه خطی با عنوان عجائب الاسرار تالیف آخوند ملا محمد حسین مومن کرمانی توسط محسن اسدی زیدآبادی به مرکز جنوب شرق سازمان اسناد و کتابخانه ملی اهدا گردید. (منبع: اینجا)
به مناسبت این خبر، معرفی ای اجمالی درباره این کتاب و نسخه اهدا شده ارائه می کنیم.
نسخه ای که به کتابخانه ملی اهدا شده است، تاریخ پایان نگارش ندارد. در صفحات ابتدای این نسخه، عبارات تملیک دیده می شود؛ از جمله: قد انتقل الی بالبیع الشرعی عبده علینقی، و همچنین: کتاب عجائب الاسرار از تالیفات آخوند ملامحمد حسین مؤمن، شمس الدین اُلفت معروف به بندری، 10/ 7/ 1343 شمسی. تصاویری از نسخه اهداء شده به مرکز مذکور را در آخر این نوشتار ارائه می کنیم. باید اشاره کنیم نسخه ای از این کتاب، در کتاب فهرست نسخه های عکسی کتابخانه مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی فهرست شده است. این نسخه، نسخه ای است از کتابخانه عکسیِ خصوصی اهدایی ابراهیمی (کرمان) به مرکز دائرة المعارف. این نسخه، کاملاً مستقل از نسخه هدیه شده به کتابخانه ملی است. مشخصات نسخه کتابخانه شخصی کرمان چنین است:
| 31230 | عجائب الاسرار فی لطائف مناقب الاطهار | 160 کامل | IRN-020-0542 | عجائب الاسرار في لطائف مناقب الأطهار | عربی | فلسفه – روان شناسی – دين اسلام عرفان مباحث خاص (عرفان) | محمدحسین الکرماني | 28 اسفند 1202 هجری شمسی 19 رجب 1239 الهجریة القمریة March 19, 1824 A.D. |
نویسنده پس از خطبه کتاب، خود را محمدحسین، ملقب به مؤمن معرفی می کند و می نویسد مدتی طولانی نزد عالم ربانی مرحوم شیخ احمد احسائی اع تلمذ کرده است و مطالبی را در زمینه فضائل و اسرار اهل البیت علیهم السلام فرا گرفته است. توصیفات وی از مرحوم شیخ اع جالب توجه است:
انی لما وفقت بحمدالله تبارک و تعالی برهة طویلة و مدة بشرف خدمة العالم الربانی الشیخ احمد بن الشیخ زین الدین اللحسائی رضی الله عنه و ارضاه و جعل الجنة مثواه الذی هو فی علمائنا العارفین کالشمس فی رابعة النهار و اعجوبة لاهل البصائر و الاستبصار… .
شرح حال مؤلف، تک نوشته ای مستقل می طلبد. وی کتب متعددی تألیف کرده است و نوشته های متعدد دارد؛ چه در حاشیه برخی نسخ خطی و چه به صورت جُنگ. یکی از ویژگی های وی نقل قول ها و نقل حکایاتی است که از زمان تلمذ خود نزد استادش، شیخ مرحوم اع، در کتاب های خود آورده است. ملاحسین در ادامه می نویسد با توجه به همان مطالبی که از محضر شیخ مرحوم اع آموخته، خطبه هایی ادبی در تعزیه حضرت سیدالشهداء صلوات الله علیه انشاء کرده است و در مجموعه ای گردآورده است که مجموع آن، هفده خطبه است. و نام کتاب را عجائب الاسرار فی لطائف مناقب الاطهار نامیده است.
خطبه اول، چنین آغاز شده است:
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله الذی نور جمیع العالم بالحسین من صبح الازل و خلع تمام الکون بالحیوة بماء الوجود من علة العلل و دور اصول الکائنات من حرکاته قطعا بلا جدل و صور آدم و نوحا و آل ابراهیم من شعاعه الذی هو آدم الاول و کشف الظلمة و الضلالة بشمس شهادته لاهل العقد و الحل صلی الله علیه و علی الشهداء لدیه و علی شیعته و شعاعه… . تا آخر خطبه.
پس از اتمام هفده خطبه، بخش نخست کتاب به پایان می رسد.
نویسنده پس از نگارش خطبه ها اشاره می کند که این خطبه ها را نزد شیخ مرحوم اع فرستاده و آن بزرگوار مطالعه کرده اند و تقریظی را نگاشته اند. مؤلف، تقریظ این بزرگوار را نقل می کند و پس از آن، بخش دوم کتاب آغاز می شود.
تقریظ شیخ مرحوم اع چنین است (آخرین تصویر پایان این نوشتار، بخشی از تقریظ است از نسخه کتابخانه کرمان):
قال المؤلف عفی الله عنه انی قد ارسلت هذه الخطب من بلدة دارالعبادة المسماة بیزد الی بلدة کرمانشاه عند شیخنا العارف سلمه الله لان تصل الی نظره فینظر الی صحته و سقمه فلما اتانی بها رأیت انه سلمه الله تعالی کتب فی آخر تلک الخطب بخطه ثم زین آخره بخاتمه و هذه صورة خطه سلمه الله تعالی
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله الذی وفقنی لتتبع انوار الیقین بعین الخاشعین فوجدت الحق المبین و مقالید الجنان للسالکین فادخلوها بسلام آمنین و لعمری لقد بذلت جهدک فی نصرتهم حتی کنت مع الشهداء الذین بذلوا مهجهم دون سیدهم جعلنا الله و ایاکم معهم فی الدنیا و الاخرة و ممن یقیم مآتمهم و عزائهم و ینشر ذکرهم و ثنائهم. فسیعک عندهم مشکور اسمک لدیهم بنسبک و حسبک مذکور فلا تخلی محبک من خالص الدعاء عند اقامة العزاء فانه مستجاب عند رب الارباب و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
و کتبه العبد المسکین احمد بن زین الدین.
انتهی کلامه اعلی الله مقامه.
مؤلف در بخش دوم، بعضی عبارت های خطبه های مذکور را شرح می کند. از بسمله آغاز کرده و علت تعبیرات خود را توضیح می دهد. بخش دوم، بخش معظم کتاب است.
پ.ن: با تشکر از جناب آقای محسن اسدی زیدآبادی و جناب آقای داریوش کاظمی.
تصاویر نسخه کرمان: