عالم ربانی مرحوم شیخ احمد اَحسائی رفع الله شأنه در رساله‌های متعدد به موضوع امام زمان پرداخته و فضائل آقا بقیت الله الاعظم عجل الله فرجه را بیان کرده‌اند و همین‌طور دیگر بزرگان دین رساله‌ها در این حوزه نگاشته‌اند.
آنچه در این نوشتار بر آن متمرکزیم گزارشی اجمالی است از فعالیت‌های علمی دهه‌های اخیرِ مکتب در زمینه معرفت به آقا بقیت‌الله و توسل به ایشان..
نخستین مطلبی که باید اشاره کنیم این است که این فعالیت‌ها و بیاناتِ دهه‌های اخیر، ریشه در فرمایش‌های بزرگان دین دارد. آنچه عالمان ربانی و حکیمان صمدانی مرحوم شیخ احمد اَحسائی، مرحوم سید محمدکاظم رشتی، مرحوم حاج محمدکریم کرمانی و مرحوم حاج میرزا محمدباقر شریف طباطبائی اعلی‌‌الله‌مقامهم بیان کرده‌اند.
ما به‌عنوان شیعیان اثنی‌عشری به همه ضروریات درباره وجود امام‌زمان اعتقاد داریم و علاوه بر این ضروریات، در بحث فضائل و شناخت بدن امام و اعتدال بدن امام تابع تحقیقات شیخ‌مرحوم هستیم.
متأسفانه دشمنان و غافلان، ناآگاهانه یا مغرضانه به اندیشه شیخ‌مرحوم تهمت‌هایی زدند و موضوع «هورقلیا» و «بدن هورقلیایی» را درک نکردند و گمان کردند مراد شیخ از این اصطلاح، همان مرادِ سهروردی است و در نتیجه گفتند نعوذ بالله شیخ قائل است که امام زمان از دنیا رفته است! و حال آنکه شیخ به‌مثابه یک عالم شهیرِ طایفه ناجیه اثنی‌عشری، به وجود و حیات امام زمان معتقد بود و مراد از «هورقلیا»، لطیف همین عالم است (مُلکٌ آخَر) چنانکه در جریان خان‌الصعالیک نمونه‌ای از لطافت را حضرت هادی علیهالسلام نشان دادند.
تهمت دیگر اینکه گفتند مرحوم سید کاظم رشتی وعده ظهور می‌داده است و می‌گفته است در فلان سال، امام زمان ظاهر می‌شوند و ملعونِ باب همین عبارات را گرفته و ادعاء بابیت کرد. و حال آنکه تنها مأخذ این تهمت، کتب بابیه و بهائیه لعنهم‌الله است و در کتب تاریخی دیگر و کتب مکتبی، چنین چیزهایی نیست. آری، همه علماء شیعه برای ظهور حضرت مهدی دعاء می‌کرده‌اند و امید داشته‌اند که ظهور نزدیک باشد. اما هرگز توقیت نکرده و وقت تعیین نکرده‌اند. مرحوم سید محمدکاظم رشتی اعلی الله درجته نیز به‌عنوان یک عالم شیعی، روایاتِ منعِ توقیت را دیده بوده و قطعاً وقت تعیین نکرده است. برای ظهور دعاء کرده است اما ساحت او منزه است از تُرّهاتی که بابیه و بهائیه منتشر کرده‌اند.
بزرگان دیگر، مرحوم آقای حاج محمدکریم کرمانی و مرحوم آقای میرزا محمدباقر شریف طباطبائی نفعنا الله بعلومهما نیز یکی از محورهای رسائل ایشان، امام‌زمان صلوات الله علیه است که در مجالی دیگر به آن باید اشاره کنیم.
به موضوع این نوشتار بازگردیم. در این چهار دهه اخیر، در مکتب استبصار، سخنرانی‌هایی در ذیل آیه شریفه «بقیت‌الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین» انجام شد. این منابر بیش از ۴٠٠ منبر و سخنرانی است و اکثر این منابر یک‌ساعت است.
کمتر از نیمی از این سخنرانی‌ها در نُه مجلد تنظیم شده است و جمعاً حدود ٢٠ مجلد خواهد شد.
موضوع اصلی این چهارصد منبر و سخنرانی شناخت فضائل امام زمان صلوات الله علیه و آشنایی با اعتدال و لطافت بدن این بزرگوار است. اما به مناسبت این موضوعِ اصلی، برای روشن‌تر شدن بحث، مباحث متنوع دیگری مطرح شده است:
روایات تولد امام زمان، بررسی لقب «بقیت‌الله»، بیان تاریخِ آنانی که پس از ولادت حضرت خدمت ایشان رسیدند، مختصری از تارخ وکلاء اربعه در غیبت صغری و بعضی درس‌های اعتقادی و عملی، بررسی نظریه مهدویت نوعیه و بیان بطلان آن، وراثت امام زمان از ائمه گذشته، غیبت صغری و غیبت کبری و علل و آثارِ هر کدام، معنای غیبت، ماه رمضان و امام زمان، بررسی هورقلیا و پاسخ به شبهات، شعور بدن عنصری امام علیهالسلام، بررسی پدیده مرگ و نقد نظر حکماء در این باره، بررسی موضوع جزیره خضراء و آنچه گفته شده و نقد آن، مراتب جسد، تأملاتی بر اصل بقاء انرژی و اصلِ ثبات و تجدد.
به مناسبت شناخت بدن و اعتدال بدن، یک‌جلد به موضوع خواب از نظر روایات و حکمتِ آل‌محمد اشاره شده و باز هم به‌مناسبت، در یک مجلد به مباحث مربوط به جنّ پرداخته شده است.
می‌توان مجموعه منابر «بقیت‌الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین» را دائرة‌المعارفی سترگ دانست که در موضوعات مختلف تحقیقاتی ژرف ارائه کرده است.
مجموعه مباحثی پیرامون آیه شریفه بقیت‌الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین مورد توجه اهل مطالعه و پژوهش قرار گرفته و در منابعی به آن ارجاع داده شده است.
برای نمونه در شماره‌ای از مجله معارف، مقاله‌ای با عنوان «فقراتی از نقد مکتب اَحسائی بر مکتب ملاصدرا» منتشر شد. در این مقاله تلخیصی از مباحث چهار جلد کتاب شریف مباحثی پیرامون آیه شریفه بقیة الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین منتشر شد. نگارنده مقاله در چکیده مقاله چنین نوشته است:
«اخیراً به یک مجموعه چهار مجلدی تحت عنوان مباحثی پیرامون… برخوردم که چون حاوی نکات روشن‌کننده‌ای درباره دیدگاه‌های فلسفی مکتب شیخ احمد احسائی و نقاط مورد اختلاف آن با مکتب ملاصدراست، شایسته به نظر آمد که فقراتی از آن را تلخیص کنم… .» (مجله معارف، شماره۵۴، آذر ـ اسفند١٣٨٠، از ص١١۵ تا١٢١)
همچنین کتاب گرانسنگ و پر حجمِ کاوشی در کیفیت غیبت امام عصر عجل الله فرجه یکی دیگر از فعالیت‌های این عرصه در دهه‌های اخیر در مکتب استبصار است.
شایان ذکر است که چند ماهی است کتاب کاوشی در کیفیت غیبت امام عصر عجل الله فرجه تجدید چاپ شده و با اضافات متعدد و ملحقات و ویراستاریِ صوری، در ۴٨٢صفحه منتشر شده است.
مقاله‌ای در شماره ۵١ مجله معارف منتشر گردید با عنوان «بحث انتقادی در نقد شیخیه بر حکمت متعالیه» و در این مقاله به‌طور مکرر، به کتاب کاوشی در کیفیت غیبت امام عصر عجل الله فرجه ارجاع داده شده است. (معارف، ش۵١، آذر ـ اسفند١٣٧٩)
و اینها همه، غیر از مباحثی است که به‌مناسبت‌های دیگر درباره معرفت به امام زمان در منابر مطرح شده است. برای نمونه آیه شریفه و من قتل مظلوماً، در ذیل فقد جعلنا لولیه سلطاناً مطالبی بیان شده است.
در این دهه‌های اخیر، علاوه بر سخنرانی‌هایی که اشاره شد، پاسخ به پرسش‌های حِکمی و اعتقادی درباره امام زمان و نگاشتن رساله‌های کوتاهی درباره فضائل ابدان معصومین و موقعیت امام زمان را باید در نظر داشت.
همچنین اشعاری که درباره حضرت بقیت‌الله عجل الله فرجه سروده شده، جلوه‌هایی دیگر از زحمات دهه‌های اخیر مکتب در زمینه مهدویت است.
در این سال‌ها اشکالاتی که نوع مداحان و ذاکران در نقل فضائل امام زمان دارند اصلاح شده و تذکراتی در زمینه نوع قرائت اشعار در فضائل این بزرگوار مطرح شده است.
یکی دیگر از اقدامات و فعالیت‌ها در عرصه مهدویت، خواندن این دعاء است در تعقیبات نمازهای واجب:
«یا رب محمد عجل فرج آل‌محمد، یا رب محمد احفظ غیبة محمد، یا رب محمد انتقم لابنة محمد، یا رب الحسین بحق الحسین، صلّ علی الحسین المظلوم الشهید، قتیل العبرات و اسیر الکربات، و اشف صدر الحسین، بظهور الحجة، یا ربّ الحجة، بحق الحجة، صلّ علی الحجة، و اشف صدر الحجة، بظهوره و فرجه.»
از فعالیت‌ها و اقدامات دیگر، تأکید بر قرائت این دعاء است در حالات مختلف و در مجلس‌های ذکر فضائل اهل‌البیت علیهم‌السلام و درس‌ها:
«اَلّلهمّ صَلّ عَلی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّد وَ عَجِّل لِوَلِیکَ الْفَرَجَ وَ الْعافِیةَ وَ النَّصرَ وَ اجْعَلْنا مِن اَعوانِهِ وَ اَنصارِهِ وَ اَتباعِهِ وَ شیعَتِهِ وَ اَرِنا فِی آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَولِیائِهِمْ عَلَیهِمُ‌السَّلامُ ما یَأْمُلُونَ وَ فِی عَدُوِّهِم ما یَحْذَرونَ اِٰله الْحَقِّ آمین یا ذَاالْجَلالِ وَ الاِکْرام یا اَرْحَمَ الرّاحِمین.»
از دیگر اقدامات عملی، بیانات مفصلی در زمینه استفاده از سهم امام علیهالسلام است تا از حیف و میل جلوگیری شده و در مسیر صحیح استفاده شود.
پاسخ به شبهات اعتقادی درباره طول عمر امام علیهالسلام و تأکید بر استفاده از لقب «یا ابالقاسم» از دیگر بیانات مکتبی است. توضیحاً عرض می‌شود لقب «اباصالح» اگرچه به‌عنوان لقب حضرت معروف است اما در روایات نرسیده است. تنها موضعی که اشاره شده این است که حضرت به ابوبصیر فرمودند اگر در بیابان گرفتار شدی بگو «یا صالح» یا «یا اباصالح». درباره مراد از این تعبیر نیز میان علماء نظراتی مطرح است. اما لقب «اباالقاسم» صریح روایات است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله در شأن امام زمان فرمود: «المهدی من ولدی اسمه اسمی و کنیته کنیتی».
آنچه اشاره شد، در نوشتار اندک و در واقع و عمل بسیار پررنگ است. این گزارش اجمالی دورنمایی از توجه به ساحت آقا بقیت الله الاعظم است در روزگارِ فعلیِ مکتب استبصار. امید که این معرفت و محبت به امام زمان در میان شیعیان اثنی‌عشری روز به روز پررنگ‌تر شده و این زحمات و اقدامات، سبب «اصلاح نفس» گردیده و لایق دیدار جلوه آن نگار گردیم. اللهم ارنا الطلعة الرشیدة و الغرة الحمیدة. و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین.
نیمه‌شعبان ١۴۴٢
فروردین ١۴٠٠