این نوشتار، هم دردِ دل است و هم پاسخ به بعضی شبهه‌ها… . آنچه اشاره خواهیم کرد، دیدگاه ماست و تحمیلی در کار نیست؛ نه التزامی است و نه الزامی. همان‌گونه که ممکن است افرادی عقیده‌ای جز این داشته باشند، برای ما نیز با توجه به روایات این‌گونه بیان شده است.
هر سال، با فرا رسیدن ماه محرم‌الحرام پرسش‌ها و شبهه‌های کلامی و عقیدتی تکرار می‌شود. شبهه‌هایی که نوعاً از ناحیه مخالفان دین و سیدالشهداء علیه‌السلام مطرح شده است و سابقه بعضی از آنها به ده‌ها سال قبل برمی‌گردد. اما امسال، به علت شرایط بیماری فراگیر، گونه جدیدی از شبهه‌ها همچون پیچکی به دست‌وپایِ افکارِ مؤمنان پیچیده و بالا می‌رود.
پیش از این در مقاله «بیماری مسری و چند پرسش اعتقادی» به نمونه‌هایی پاسخ دادیم و در این فرصت تکرار نمی‌کنیم. آنچه در این نوشتار بر آن تمرکز داریم، اصرارِ عجیب بعضی محبان حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام است به برگزاریِ مجالس حضوری در شرایط بیماری فراگیر و اکتفاء نکردن به مجالس مجازی.
در اهمیت عزاداری و لزوم احیاء مراسم عاشورایی شکی نیست و در این فرصت به نقل روایت‌ها و فرمایش‌های مکتبی نمی‌پردازیم. همچنین تردیدی نیست که باید به هر نحوه‌ای عزاداری کرد و کسی از تعطیلیِ مطلقِ برنامه‌ها سخن به میان نیاورده است. سخن در این است که عزاداری از قالبی به قالب دیگری منتقل شود؛ از مجالس حضوری به مجالس مجازی منتقل گردد.
وقتی از تعطیلیِ مجالسِ حضوری به‌علت بیماریِ فراگیر سخن می‌گوییم، علتِ آن شریعت است و عقل. علت همین است و بس. علت‌های دیگری در کارِ ما مدخلیت ندارد. بعضی از تعطیلی مجالس در این شرایط می‌گویند و دلیل آنان جلوگیری از «وهن تشیع» است. می‌گویند مجلس نمی‌گیریم تا زبان دشمنان دراز نشود. دشمنان در اصل تشیع حرف دارند و همه شئونات شیعه اثناعشری را به‌خیال خود زیر سؤال می‌برند. ما از دشمن نمی‌ترسیم. از این می‌ترسیم که خدای ناکرده برنامه‌ای خلاف شریعت انجام دهیم… .
وقتی «احتمال» سرایتِ بیماریِ فراگیر وجود دارد و تجمعِ حتی ده‌نفر (چه رسد به صد نفر) خطرآفرین است، طبق چه ملاکِ شرعی عزاداری حضوری صورت بگیرد؟ آیا کسی دستوری دیده است که عزاداری کنید حتی اگر باعث قتلِ نفسِ یکدیگر شوید و به دیگران آسیب برسانید؟
ائمه اطهار علیهم‌السلام برای حفظ جان خود و شیعیان در عزاداری «تقیه» می‌کردند. حضرت صادق علیه‌السلام در «خانه» خود مجلس برپا کردند و وقتی صدای شیون به بیرون رفت، حضرت فرمود: «الباب الباب» و به همسایه‌ها پیام دادند کودکی داریم که غشی کرده است (صبیٌ لنا غُشی… و چه کودکانی که در کربلا غشی نکردند… .) چرا رسماً اظهار عزاداری نکردند؟ چون باید حفظ جان می‌فرمودند.
در شرایط فعلی هم اگرچه در جوامعِ شیعی بحث «تقیه» مطرح نیست؛ ولی حفظ جان شیعیان سیدالشهداء لازم و ضروری است. به تعبیر بعضی علماء شیعه رضوان الله علیهم «حفظ النفوس فی شرعنا من أهم الواجبات.» (أدوار علم الفقه و اطواره، ج١، ص٢۵۵)
شخصی می‌گوید همه دستورهای بهداشتی را رعایت می‌کنیم… . چه ضمانتی وجود دارد که همه حاضران در مجلس دستورهای بهداشتی را رعایت کنند؟
شما از حفظ فاصله اجتماعی سخن به میان می‌آورید و از ماسک‌زدن و…؛ اما متوجهید که سرویس‌های بهداشتی محدود است و مشترک و چند ساعت چندین نفر از این سرویس‌های مشترک استفاده خواهند کرد؟
آیا متوجهید که اگر در اظهار مصیبت، غَشی بر عزیزان عارض شود، فاصله اجتماعی معنا نخواهد داشت؟ آیا متوجهید علماء و اساتید با علم به فضیلت عزاداری، اقامه عزا در منزل را ترجیح داده‌اند؟
تردیدی نیست که همه داغدارند. همه دوستدار و محب سیدالشهداء هستند و می‌خواهند اظهار عزا کنند. طبیعتاً جمعیت، کمکِ حال است برای این اظهار. اما به چه قیمتی؟ به قیمت مخالفت با شرع و عقل؟
شخصی می‌گوید مسئولیت مجلس با من… مشکل خاصی پیش نمی‌آید. پاسخ می‌دهیم مسئولیت «انسان‌کُشی» را بر عهده می‌گیرید؟ این کار رسماً قَتل نفس است و عواقب و تبعات شرعی دارد و: مَنْ قَتَلَ نَفْسَا بِغَیرِ نَفْسٍ أو فَسادٍ فِی الأَرضِ فَکانّما قَتَلَ النَّاسَ جمیعاً وَ مَنْ أَحْیاها فَکأَنّما اَحیا النَّاسَ جمیعاً.
شخصی می‌گوید مغازه‌ها و پاساژها باز است و قطارها و هواپیماها مملو از جمعیت… فقط مجلس عزا اشکال دارد؟… . پاسخ می‌دهیم مگر هر کجا خبط و خطائی بود باید پیروی کرد؟ تجمعات آنها اشکال دارد و مجوزی برای برپایی مجالسِ اهل ایمان و به خطر انداختن جان مؤمنان نیست.
از طرفی برگزارکننده مجلس از حفظ بهداشت سخن می‌گوید؛ اما چه تضمینی است که حاضران در مجلس به سخن صاحب‌مجلس گوش فرا دهند و تباعدِ اجتماعی را حفظ کنند و… .
وقتی از استاد ما حفظه‌الله دراین‌باره سؤال می‌شود و ایشان می‌فرمایند: ملاک من حرم مطهر است… چه محلی مقدس‌تر از حرم شریف؟ هیچ بهانه‌ای نیست. زیر نظر کارشناس‌های مذهبیِ مسلط و کارشناس‌های مسلم بهداشت و دل‌سوز، حرم مطهر تعطیل است. طبیعتاً مجالس دیگر تحت‌الشعاع خواهد بود.
باید تابع عقل و شرع بود و از عواطف تبعیت نکرد. به‌راستی در این شرایط مجلس حضوری مورد رضایت امام زمان عجل الله فرجه است…؟
وقتی که در اوایل شعبان ١٢٠۶ق در «کربلاء معلی» طاعون منتشر شد، شیخ مرحوم اعلی الله مقامه از کربلاء هجرت کردند. شیخ مرحوم… با آن دیدِ فؤادی‌اش به کربلاء و حسین علیه‌السلام و عزاداری… . وظیفه شرعی در بُعد شریعت، غیر از مباحث اعتقادی است. هر کدام در جای خود باید محفوظ باشد. امروز وظیفه شرعی نه مهاجرت که پیشگیری‌های بهداشتی و قرنطینه و برگزاری عزاداری در منزل است.
آری، شرایط دشوار است. دوری از مجالس حضوریِ عزاداری ناگوار است. همه بر این باوریم که باید اقامه عزا کرد؛ اما از «تقدیر» فراری نیست. امسال تقدیر بر این است که هر خانه یک حسینیه باشد. توجه به ساحت سیدالشهداء در خانه‌ها موج زند و احیاء مراسم عاشورایی در خانه‌ها رقم بخورد. این به‌معنای تعطیلی محرّم و عاشورا نیست… انتقال از قالبی به قالب دیگر است… .
با همه این تفاصیل، بعضی هستند که این متن را خوانده، صفحه گوشی را خاموش کرده و به مجلس حضوری عزاداری می‌روند… .
آخرین روز سال ١۴۴١ق